Kiedy specjalista z zakresu zdrowia psychicznego spotyka się z przemocą – rozpoznawanie i zgłaszanie krzywdzenia dziecka

Professionals working with children and families generally have no doubt that the abused children in the family should be helped. However, between declarations of help and practice there is abyss. Abuse of the family is recognized and reported (systems of child protection, family courts and enforcement) relatively rare. In Poland – extremely rare. Indicators of officially recorded violence against children for years remained at a very low level. Meanwhile the diagnosis of abuse, which does not start the system, coordinated action and is limited to psychological support provided to the abused child, do not interrupt abuse and cannot be effective. Child (regardless of age) cannot oppose violence effectively. Mental health professionals take into account the perspective of abuse within the family in their clinical work too rarely. The diagnosis of abuse is not easy. It requires specialized knowledge. It requires interpretation of the facts, often from different areas – the child’s behaviour, somatic complaints, emotional problems, behaviour and explanations of career. Standard psychiatric history is not sufficiently sensitive tool for identifying abuse. The article discusses the most serious diagnostic difficulties. Also it is compared the system of child protection that it is forming in Poland to the American model based on the child protection services. In Poland, it did not even complete the process that in Western countries took place in the eighties of the twentieth century – an increase in social sensitivity, changes of looking at the phenomenon of violence by professionals and serious increase in identified cases of abuse.

Specjaliści pracujący z dziećmi i rodzinami z reguły nie mają wątpliwości, że dzieciom krzywdzonym w rodzinie należy pomagać. Ale między deklaracjami pomocy a praktyką istnieje przepaść. Krzywdzenie w rodzinie jest rozpoznawane i zgłaszane (systemom ochrony dzieci, sądom rodzinnym czy organom ścigania) stosunkowo rzadko. W Polsce – ekstremalnie rzadko. Wskaźniki oficjalnie odnotowanej przemocy wobec dzieci od lat utrzymują się na bardzo niskim poziomie. Tymczasem rozpoznanie krzywdzenia, które nie powoduje uruchomienia systemowego, skoordynowanego działania, a pomoc ogranicza się do wsparcia psychologicznego udzielanego maltretowanemu dziecku, nie przerywa krzywdzenia i nie może być skuteczne. Dziecko (niezależnie od wieku) nie potrafi skutecznie przeciwstawić się przemocy. Specjaliści z zakresu zdrowia psychicznego zbyt rzadko uwzględniają kwestię krzywdzenia wewnątrzrodzinnego w swojej pracy klinicznej. Diagnoza krzywdzenia nie jest łatwa. Wymaga specjalistycznej wiedzy, interpretacji faktów często z różnych obszarów – zachowania dziecka, jego dolegliwości somatycznych, problemów emocjonalnych, zachowań i wyjaśnień opiekuna. Standardowy wywiad psychiatryczny nie jest wystarczająco czułym narzędziem do identyfikacji krzywdzenia. W artykule omówiono najpoważniejsze trudności diagnostyczne. Porównano także powstający w Polsce system ochrony dziecka do modelu amerykańskiego, opartego na agencjach ochrony dziecka. W Polsce nie dokonał się jeszcze proces, który w krajach Zachodu miał miejsce w latach osiemdziesiątych XX wieku – wzrostu społecznej wrażliwości, zmiany patrzenia na zjawiska przemocy przez specjalistów i poważnego wzrostu wykrytych przypadków krzywdzenia.