Pewien wieczór jesienny

This article focuses on the writing process of Juliusz Krzyżewski’s “Idée fixe” and the Shoah connotations of this poem. As it is shown in the text, the Winogórowie – a Jewish family – and the Mrozińscy – a Polish family – had been friends whose contact and mutual help did not cease when the Winogórowie were ghettoised in Falenica. It is argued that this situation was made possible by the forest separating Międzylesie from Falenica. In this forest, the poet, who later inscribed himself as a witness in “Idée fixe,” met girls escaping from the ghetto. Not only does the author of this article ponder upon the question why Krzyżewski has left these events unmentioned for so many years, but also he attempts to present not just the poet, but the poetry as a witness.

Autor szkicu rekonstruuje zawiłą historię powstania wiersza Juliusza Krzyżewskiego Idée fixe i wskazuje na jego związki z Zagładą. Przypomina wojenne losy żydowskiej rodziny Winogórów zaprzyjaźnionej z polską rodziną Mrozińskich. Rodziny te, mimo zamknięcia Winogórów w getcie w Falenicy, kontaktowały się i pomagały sobie. Z ustaleń autora wynika, że ważną rolę we wzajemnych kontaktach odegrał las dzielący Międzylesie od Falenicy. To tam wymykające się z getta dziewczęta spotkał poeta, który później przedstawił siebie w Idée fixe jako świadka. Badacz stara się zrozumieć także, dlaczego Krzyżewski tak długo ukrywał zdarzenia, które zobaczył, i pokazać nie tylko poetę, ale przede wszystkim poezję w roli świadka.