Z problematyki retrybutywnej oraz utylitarnej sprawiedliwości karania

This article is devoted to selected problems of a retributive and utilitarian idea of just punishment. It draws attention to the traditional controversies related to the philosophical and legal explanations of the aforementioned justice, which are also eloquently reflected in the field of criminal liability. The analyses conducted reinforce the belief that the attempt to define justice (also the justice of punishing) belongs to the most intriguing challenges of the contemporary times. The doubts identified within the retributive and utilitarian idea of punishment do not provide a clear answer to the question of what components should be attached to the ‘ideal punishment’ identified with a just penalty. Therefore, the question arises whether the pursuit of an explanation – what in fact is a fair punishment – should be based on these concepts, or whether it would be more appropriate to seek new concepts, capable of being accepted by the modern justice-related penal approach.

Niniejszy artykuł poświęcono wybranym problemom retrybutywnej oraz utylitarnej idei sprawiedliwego karania. Zwrócono w nim uwagę na tradycyjne kontrowersje związane z filozficzno-prawnym objaśnieniem wspomnianej sprawiedliwości, które również znajdują swoje wymowne odzwierciedlenie na płaszczyźnie odpowiedzialności karnej. Przeprowadzone analizy utwierdzają w przekonaniu, że próba zdefiniowania sprawiedliwości (także sprawiedliwości karania) stanowi jedno z najbardziej intrygujących wyzwań współczesności. Dostrzeżone wątpliwości w ramach retrybutywnej oraz utylitarnej idei karania nie dostarczają przy tym jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, w jakie komponenty powinien zostać wyposażony „ideał kary”, uosabiany przez karę sprawiedliwą. Stąd też pojawia się pytanie, czy dążenie do objaśnienia, czym w istocie jest kara sprawiedliwa, powinno opierać się na wymienionych koncepcjach, czy też bardziej oczekiwane byłoby poszukiwanie nowych koncepcji, które mogłyby uzyskać akceptację ze strony współczesnej, sprawiedliwościowej myśli penalnej.