Narracja i tekst literacki jako źródło samowiedzy i samopoznania

Der Artikel betrifft die Erkenntnisfunktion der Literatur. Es wird gezeigt, dass uns die literarischen Narrationen aufgrund ihrer erzählerischen mimetischen Funktion ermöglichen, uns mit fiktionalen Helden zu identifizieren. Auf diese Weise erweitern sie unseren Erkenntnishorizont und beeinflussen unsere eigenen biografischen Erzählungen. In diesem Prozess gewinnen wir die Möglichkeit, über unsere Autonarrationen nachzudenken, sie aufs Neue zu erzählen und uns zu erkundigen, wer wir wirklich sind und was unser Selbst ausmacht. Um den Beweis dafür zu erbringen, beziehe ich mich einerseits auf die ethische Kritik von Marta Nussbaum und Wayne C. Booth, andererseits auf den Entwurf der narrativen Identität von Paul Ricoeur, Alasdair MacIntyre, Charles Taylor, Marya Schlechtman und David de Grazia. Ich argumentiere damit, dass ein solcher Austausch zwischen der Identität des Lesers und der Identität der fiktionalen Gestalt möglich ist, weil beide einen narrativen Charakter haben.

The paper concerns the cognitive function of literature. I show that literary stories, because of their narrative and mimetic structure, enable us to identify with fictitious heroes, and thus become able to widen our cognitive as well as moral horizon, and to influence our own life-stories. In such a process, we receive the opportunity to re-tell and re-think our personal narration and in such a way learn who we really are and what it means to be ourselves. In order to demonstrate this, I refer to Martha Nussbaum‘s and Wayne C. Booth‘s ethical criticism on the one hand, and to Paul Ricoeur’s, Alasdair MacIntyre’s, Charles Taylor’s, Marya Schechtman’s and David DeGrazia’s theory of narrative identity on the other. I argue that such a mutual exchange between the reader’s identity and a fictional character is possible as both of them have a narrative structure and are sort of a story.

Artykuł dotyczy poznawczej funkcji literatury. Pokazuję, że ze względu na swoją narracyjną, mimetyczną strukturę literackie narracje umożliwiają nam utożsamianie się z fikcyjnymi bohaterami, a w ten sposób poszerzają nasz horyzont poznawczy i wpływają na nasze własne opowieści biograficzne. W tym procesie zyskujemy możliwość przemyślenia i opowiedzenia na nowo naszych autonarracji i dowiedzenia się, kim naprawdę jesteśmy i co to znaczy być sobą. Aby to udowodnić, odwołuję się do krytyki etycznej Marty Nussbaum i Wayne`a C. Bootha z jednej strony oraz do koncepcji tożsamości narracyjnej Paula Ricoeura, Alasdair`a MacIntyre`a, Charlesa Taylora, Maryi Schechtman i Davida De Grazii z drugiej. Argumentuję, że taka wzajemna wymiana pomiędzy tożsamością czytelnika i tożsamością fikcyjnej postaci jest możliwa, ponieważ obydwie one mają charakter narracyjny.