Psychologiczne aspekty bezpieczeństwa kulturowego

The thesis underlying this paper is that the greatest dangers of interpersonal and intergroup conflicts can now arise mainly on the level of cultural conflict. This is facilitated by globalisation, as the resistance of the weaker and conservative cultures – which the author refers to as ‘peripheral’ – is growing in relation to progressive transformations – which the author calls ʽaspirantsʼ that undergo rapid changes. It is argued that it is false and dangerous to oppose Western culture to other cultures (in particular Islam), which is based on stereotypes that arose during the colonial period. This, on the one hand, poses a threat from terrorists and, on the other hand, paves the way for prejudices against the Arab population, especially immigrants, and refugees. One can notice a gradual development of a universal culture which includes primarily civilizational achievements, alongside those technological, medical and legal, and above all those that operate within the entire human community. According to the principle of cultural universalism, all cultures have a common desire to prevent violence and provide the necessary help within their group. However, looking at the history of the human kind, it is possible to discern that the sense of one’s own reference group is increasingly expanded to gradually embrace the entire humanity.

Zasadnicza teza artykułu głosi, że największe niebezpieczeństwa konfliktów międzyludzkich i międzygrupowych mogą obecnie powstawać głównie na płaszczyźnie konfliktu kulturowego. Sprzyja temu proces globalizacji, gdyż narasta opór kultur słabszych i konserwatywnych (zwanych przez autora peryferyjnymi) w stosunku do ulegających błyskawicznym przemianom kultur progresywnych (zwanych przez autor aspirującymi). Autor dowodzi, iż fałszywe, a zarazem bardzo niebezpieczne jest przeciwstawianie kultury Zachodu innym kulturom (w szczególności islamu), bazujące na stereotypach powstałych jeszcze w okresie kolonialnym, co powoduje, z jednej strony, zagrożenie ze strony terrorystów, a z drugiej uprzedzenia do ludności arabskiej, zwłaszcza imigrantów i uchodźców. Powoli i stopniowo kształtuje się wspólna wszystkim kultura ogólnoświatowa, obejmująca przede wszystkim dorobek cywilizacyjny, nie tylko technologiczny i medyczny, ale także prawny, a przede poczucie ludzkiej wspólnoty. Zgodnie z zasadą uniwersalizmu kulturowego wszystkie kultury cechuje wspólne dążenie do zapobiegania przemocy i udzielania niezbędnej pomocy w obrębie swojej grupy. Jednak w trakcie dziejów ludzkości widać, że stopniowo owo poczucie własnej grupy odniesienia jest coraz bardziej rozszerzane, stopniowo obejmując całą ludzkość.