"Memory wars": history, politics and special services of the Russian Federation

“Memory wars” determine the topic described in the West as “historical politics” or “memory politics”. Historical arguments, put in Russian Federation into a context of information and cultural wars and identified with psychological war of history interpretation, are aimed to realize political goals in the country and outside: visions contradictory to the official one are discredited as anti-Russian and as falsifying Russian history. The text consists of three parts. First part describes the problem evolution in Russian public discussions after the USSR collapse with the particular consideration of the departmental historiography guiding the information fight with history in the background. The second part presents the role of Russian special services in the practical fight and their symptoms in cultural, structural areas. The third part presents a vision of historical Polish and Russian relations in view of the Russian historians. It is a confrontation vision, oriented towards building tensions. It is behind the so called Russian historical and cultural standard (a model of obligatory diagnosis, assessments and historical interpretations) and as such it should be regarded in tactical as well as in strategic dimensions.

„Wojny pamięci” wyznaczają rosyjską specyfikę problematyki określanej na Zachodzie jako „polityka historyczna” bądź „polityka pamięci”. Argumenty historyczne, wpisane w FR w kontekst wojen informacyjnych i kulturowych oraz utożsamiane z psychologiczną wojną interpretacyjną dziejów, służą do realizacji celów politycznych na arenie wewnętrznej i zewnętrznej: wizje sprzeczne z oficjalną są dyskredytowane jako antyrosyjskie i falsyfikujące historię Rosji. Tekst składa się z trzech części. W pierwszej omówiono ewolucję problemu w rosyjskim dyskursie publicznym po rozpadzie ZSRR, ze szczególnym uwzględnieniem historiografii resortowej nadającej kierunek walce informacyjnej z historią w tle. W części drugiej pokazano miejsce rosyjskich służb specjalnych w praktyce prowadzenia tej walki, a także jej przejawy na płaszczyźnie kulturowej, strukturalnej i wydarzeniowej. W części trzeciej przedstawiono wizję historycznych relacji polsko- -rosyjskich w optyce historiografii FR. Jest to wizja konfrontacyjna, zorientowana na budowanie napięć. Legła ona także u podstaw tzw. rosyjskiego standardu historyczno- kulturowego (wzorca obligatoryjnych diagnoz, ocen i interpretacji historycznych), w związku z czym należy ją rozpatrywać zarówno w wymiarze taktycznym, jak i strategicznym.