O trzech rodzajach empatii: pełnej, częściowej i skażonej

In the paper a distinction is made between perfect empathy, truncated empathy, and contaminated empathy. Perfect empathy is defined as the combination of three elements: cognitive empathy (the capacity for a comprehensive and ethically proper understanding of other people’s emotions), affective empathy (the tendency to emotionally respond to other people’s emotions in an adequate way: sorrow to sorrow, and joy to joy), and a tendency to undertake an ethically proper action (e.g., to relieve the sufferer’s pain) as a result of the emotional response to other people’s emotions. The phrase ‘ethically proper’ in the above definitions shows that perfect empathy is not a free-standing ethical capacity. An empathic emotional reaction and empathic action are justified only if they are based on the comprehensive and the ethically proper understanding of the other person’s emotion, i.e., the understanding which enables one to assess whether this emotion is justified by its causes. But such an understanding is impossible without a sense of justice, or more generally, without the knowledge of ethical rules which say in whatcircumstances an emotion of sorrow or joy is justifiable, and, additionally, what action is ethically proper in a given situation. Truncated empathy, which may take various forms, lacks one of the free elements of perfect empathy. Finally, contaminated empathy arises by admixing one of the four following amoral or non-moral elements to perfect or truncated empathy, namely: thankfulness at the contrast between our fortune and the sufferer’s misfortune; the feeling of anxiety, arising at the sight of the sufferer’s misfortune, about our own good future; the unpleasant feeling of distress, arising at the sight of the sufferer’s sorrow; or pity.

Celem artykułu jest wyróżnienie trzech rodzajów empatii: pełnej, częściowej i „skażonej” oraz zbadanie relacji między nimi. Empatia pełna obejmuje trzy składowe: empatię kognitywną (zdolność wszechstronnego i etycznie właściwego rozumienia cudzych emocji), afektywną (skłonność do adekwatnego reagowania na cudze emocje, tj. smutkiem na smutek i radością na radość) oraz skłonność do  podejmowania etycznie właściwych – empatycznych – działań (np. zmierzających do uśmierzenia bólu osoby cierpiącej). Wyrażenie „etycznie właściwe” pojawiające się w powyższych definicjach pokazuje,że empatia pełna nie jest samoistną zdolnością etyczną. Empatia afektywna i empatyczne działanie są uzasadnione etycznie tylko wtedy, kiedy są oparte na empatii kognitywnej, w której definicję wpisana jest znajomość reguł etycznych, pozwalających stwierdzić (m.in.), kiedy smutek i radość drugiej osoby zasługują na reakcję empatyczną. Empatiaczęściowa występuje wtedy, kiedy brakuje jednego z trzech powyższych elementów składowych (może więc przybrać wiele różnych postaci). Wreszcie, z empatią skażoną mamy do czynienia wtedy, kiedy do empatii pełnej lub częściowej dochodzi jeden z następujących amoralnych lub pozamoralnych elementów: niepokój o własny dobrostan, dyskomfortpojawiający się wskutek obserwacji cierpienia drugiej osoby, poczucie ulgi czy zadowolenia z powodu kontrastu między sytuacją osoby cierpiącej i sytuacją własną.