Ocena fitotoksyczności wybranych bojowych środków trujących w stosunku do jednokomórkowych zielenic

Następstwem rozwoju cywilizacyjnego jest pojawienie się związków toksycznych w środowisku naturalnym człowieka. Obecność coraz większej ilości substancji szkodliwych w naszym otoczeniu początkowo wynikała z niezamierzonego uwalniania ubocznych produktów bądź odpadów procesów technologicznych. Kolejne pojawiające się w środowisku toksyny były efektem walki ze szkodnikami, a część z nich, wykazująca najwyższą toksyczność, została użyta w celach militarnych. Badania przeprowadzone w niniejszej pracy miały na celu ocenę wpływu wybranych fosforoorganicznych bojowych środków trujących na wzrost jednokomórkowych glonów Chlorella vulgaris i Desmodesmus armatus. Najniższą toksyczność w stosunku do glonów wykazywał VX, dla którego wartość IC50-72h wynosiła 41,2 mg/l dla Desmodesmus armatus oraz 39,6 mg/l dla Chlorella vulgaris. Wartość IC50-72h w przypadku somanu była dwukrotnie niższa i wynosiła 19,5 mg/l dla Desmodesmus armatus i 7,9 mg/l dla Chlorella vulgaris. Największą toksyczność w stosunku do glonów wykazywał sarin (IC50-72h 10,6 mg/l oraz 13,6 mg/l odpowiednio dla Desmodesmus armatus i Chlorella vulgaris). Wartości NOEC-72h w przypadku VX wynosiły 3,2 i 6,3 mg/l odpowiednio dla Desmodesmus armatus i Chlorella vulgaris. W przypadku sarinu i somanu wartości NOEC-72h były niższe niż 3,2 mg/l dla obu gatunków glonów.

The consequence of civilization development is the emergence of toxic compounds in the environment. The presence of an increasing number of harmful substances in our environment, initially stemmed from the accidental release of waste by-products or processes. Another emerging toxins in the environment were the result of pesticides, and some of them, showing the highest toxicity, was used for military purposes. The aim of this paper is to evaluate the effect of selected organophosphorus warfare agents on the growth of unicellular algae Chlorella vulgaris and Desmodesmus armatus. The lowest toxicity to algae showed VX, for which the IC50-72h was 41.2 mg/L for Desmodesmus armatus and 39.6 mg/L for Chlorella vulgaris. The IC50-72h in the case of soman was twice lower at 19.5 mg/L for Desmodesmus armatus and 7.9 mg/L for Chlorella vulgaris. The highest toxicity to algae had sarin (IC50-72h 10.6 mg/L and 13.6 mg/L respectively for Desmodesmus armatus and Chlorella vulgaris). 72h-NOEC values in the case of VX were 3.2 mg/L, 6.3 mg/L, respectively Desmodesmus armatus and Chlorella vulgaris. In the case of sarin and soman-72h NOEC values were lower than 3.2 mg/L for both species of algae. Our results indicate a diverse toxicity of organophosphorus warfare agents on green algae. Sarin as an unstable substance in soil (half-life < 24 h) proved to be the most toxic in aquatic environment. The compound VX which is potentially the greatest threat (even 170 times lower lethal dose in case of poisoning transdermal) of all test substances showed the lowest phytotoxicity in the growth test. Green algae of the genus Chlorella organisms seem to be more vulnerable to the harmful effects of organophosphorus compounds than type Desmodesmus.