Odporność rodów hodowlanych pszenżyta ozimego na fuzariozę kłosów

Przedmiotem badań było 35 genotypów pszenżyta ozimego o zróżnicowanym podłożu genetycznym oraz dwie odmiany, które analizowano pod względem odporności na fuzariozę kłosów powodowaną przez Fusarium culmorum oraz akumulacji toksyn fuzaryjnych w ziarnie. Genotypy pszenżyta zostały wysiane na poletkach doświadczalnych w dwóch lokalizacjach: Cerekwica i Radzików. Kłosy poszczególnych genotypów były inokulowane mieszaniną trzech szczepów Fusarium culmorum. Określono indeks fuzariozy kłosów (IFK) oraz procent uszkodzonych ziarniaków (FDK). Ziarniaki były analizowane pod względem zawartości trichotecen z grupy B (deoksyniwalenol [DON] i pochodne, niwalenol) oraz zearalenonu. Indeks fuzariozy kłosów w obu lokalizacjach był zbliżony, średnio w Cerekwicy 7,8% a w Radzikowie 10,2%, jednakże średnie IKF różniły się statystycznie istotnie. Procent ziarniaków uszkodzonych przez Fusarium był wyższy w Cerekwicy niż Radzikowie, odpowiednio średnio 43,0% i 28,7%. Stwierdzono wysokie stężenie toksyn w ziarniakach badanych genotypów pszenżyta. Zawartość DON w dwóch lokalizacjach wahała się od 1,528 do 7,613 mg/kg — średnio 3,994 mg/kg. Stwierdzono również wysokie stężenie niwalenolu od 1,673 do 19,735 mg/kg — średnio 7,213 mg/kg. Wykazano istotną statystycznie korelację pomiędzy sumą trichotecen i FDK (r = 0,706) oraz sumą trichotecen a redukcją masy ziarna z kłosa (r = 0,407). Zawartość niwalenolu i zearalenonu również istotnie korelowała z FDK (r = 0,697 i r = 0,339. Analiza k-średnich pozwoliła na wyróżnienie trzech grup genotypów pszenżyta. Grupa pierwsza — obejmująca 15 genotypów charakteryzowała się średnim IFK oraz niskim uszkodzeniem ziarniaków i niską zawartością toksyn fuzaryjnych. Redukcja plonu ziarna oraz MTZ była na średnim poziomie, natomiast najniższa w tej grupie była redukcja liczby ziarniaków w kłosie. Grupa druga zawierająca 11 genotypów, charakteryzowała się najniższym średni porażeniem kłosa, czemu towarzyszyło wyższe niż w grupie pierwszej uszkodzenie ziarniaków. Wyższa też była w tej grupie zawartość toksyn w ziarnie. Redukcja plonu i liczby ziarniaków nie różniła się wyraźnie od tej dla grupy pierwszej. Niższa była natomiast redukcja MTZ. W grupie trzeciej obejmującej 11 genotypów znalazły się genotypy o najwyższej podatności na porażenie kłosa, uszkodzenie ziarniaków i akumulację toksyn. W grupie tej najwyższe były też redukcje komponentów plonu.

Resistance to Fusarium head blight of 35 winter triticale lines and two cultivars was evaluated. Triticale was sown in field experiments in two locations. Triticale heads were inoculated with three Fusarium culmorum isolates. FHB index was scored and after the harvest percentage of Fusarium damaged kernels (FDK) was assessed. Grain was analysed for a content of trichothecenes B (deoxynivalenol [DON] and derivatives, nivalenol) and zearalenone. The average FHB indexes were similar in both locations and amounted to 7.8 in Radzików, and 10.2% in Cerekwica, however they differed statistically significantly. Percentage of Fusarium damaged kernels was higher in Cerekwica (43.0%) than in Radzików (28.7%). An average content of DON in two localizations ranged from 1.528 to 7.613 mg/kg, with mean: 3.994 mg/kg. The content of nivalenol in the grain was also high and amounted from 1.673 to 19.735 mg/kg, with mean: 7.213 mg/kg. A statistically significant correlation between the sum of the trichothecenes and FDK (r = 0.706) and the sum trichothecenes and of reduction of grain yield per head (r = 0.407) was found. Concentration of toxins nivalenol and zearalenone also correlated with FDK (r = 0.697 and r = 0.339, respectively). Analysis of k-means created three clusters of triticale genotypes. Cluster one consisting of 15 genotypes had a medium FHB index, low kernel damage and low content of Fusarium toxins. Reduction of grain yield and TKW was at an average level, while the reduction of the kernel number per head was the lowest in this group. Second cluster of 11 genotypes, was characterised by the lowest average head infection, and accompanied by higher FDK than in the first cluster. Toxins content in the grain was also higher in this cluster. Reduction of yield and kernel number was not different from that for the first cluster. The reduction of the TKW was lower. In the third cluster there were 11 genotypes of the highest susceptibility to head infection, kernel damage and toxin accumulation. In this group, reductions of yield components were also the highest.