Identyfikacja wartościowych komponentów rodzicielskich do tworzenia mieszańców żyta

Badano zdolność kombinacyjną 16 nowo wytworzonych komponentów matecznych (CMS-SC) oraz pięciu wybranych komponentów ojcowskich (Syn-R) pod względem ważnych cech agronomicznych w zróżnicowanych warunkach środowiska. Komponenty rodzicielskie zostały wyhodowane w firmach hodowlanych: Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o., Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. i Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Krzyżowanie komponentów matecznych z ojcowskimi wykonano w układzie czynnikowym na polach przestrzennie izolowanych. W sezonie 2011/2012 oceniono ogółem 80 mieszańców eksperymentalnych typu CMS-SC×Syn-R w doświadczeniach polowych przeprowadzonch w 3 miejscowościach i w 3 powtórzeniach (wielkość poletka — 5 m2, gęstość siewu — 250 kiełkujących ziaren/m2). Analizowano następujące cechy: plon ziarna, masa 1000 ziaren, wysokość roślin, wczesność kłoszenia, intensywność pylenia, porażenie rdzą brunatną i mączniakiem, stopień wylegania. Obliczenia statystyczne wykonano za pomocą programu komputerowego Eksplan. Przeprowadzono analizę wariancji zdolności kombinacyjnej, oszacowano efekty ogólnej zdolności kombinacyjnej rodziców (GCA) i swoistej zdolności kombinacyjnej par rodzicielskich (SCA) oraz ich współdziałanie ze środowiskiem. Analiza wariancji wykazała istotne zróżnicowanie mieszańców pod względem prawie wszystkich cech agronomicznych. Stwierdzono istotną zmienność ogólnej zdolności kombinacyjnej komponentów matecznych i ojcowskich dla większości cech. Zmienność swoistej zdolności kombinacyjnej okazała się istotna tylko dla wczesności kłoszenia i intensywności pylenia w niektórych doświadczeniach. Wyodrębniono komponenty mateczne i ojcowskie o wysokiej i stabilnej ogólnej zdolności kombinacyjnej dla plonu i innych cech agronomicznych, które mogą być wykorzystane w hodowli odmian mieszańcowych żyta.

General combining ability (GCA) of several female and five male components for rye hybrids and specific combining ability (SCA) of parental pairs were determined. Parental components were created in three plant breeding companies: Danko Plant Breeders Ltd., Poznan Plant Breeders Ltd. and Smolice Plant Breeding Ltd. Two sets of hybrids (D01_12 and D02_12) were produced by crossing eight female components (single male sterile hybrids) with the same five male components in spatially isolated fields. In the season 2011/2012 rye hybrids were evaluated in field trials (3 locations, 3 replicates, plot size - 5m2, sowing density — 250 viable kernels/m2). The following traits were assessed: grain yield, 1000 grain weight, plant height, heading date, pollen shedding, resistance to powdery mildew, brown rust and lodging. Statistical analyses were made with the Eksplan computer package. Significant variation was found among experimental hybrids for almost all the studied traits. General combining ability of both females and males differed significantly for majority of the traits in the experiments. Significant variation in the specific combining ability was detected only for the heading date and pollen shedding. The tests allowed to select female and male components with significant favourable GCA effects for utilization in rye hybrid breeding.