Ekonomia narracji – początki nowego nurtu

Artykuł prezentuje obszerny i krytyczny przegląd badań ekonomicznych, które można zakwalifikować do kształtującego się nurtu ekonomii narracji. Jego głównym celem jest odkrywanie ekonomicznego znaczenia narracji, które są rozumiane generalnie jako opowieści rozpowszechnione w społeczeństwie. W pracy zaprezentowano trzy główne podgrupy badań nad narracjami w ekonomii. Pierwszą stanowią badania ekonomiczne nad zróżnicowaniem kulturowym społeczeństw, które może wynikać z różnic między narracjami w poszczególnych kulturach. Druga grupa to analizy i prognozy fluktuacji zmiennych makroekonomicznych dokonywane przy wykorzystaniu metody automatycznej analizy różnych charakterystyk (np. poruszanych tematów czy prezentowanych odczuć) dużych korpusów tekstów, często prasowych. Trzecią kategorię tworzą badania oparte na eksperymentach, które ukazują rolę narracji w kształtowaniu preferencji, zachowania, sposobu myślenia i podejmowaniu decyzji przez jednostkę (w szczególności poprzez czynienie sensownymi surowych danych ze świata zewnętrznego). Pogłębiony przegląd literatury pozwolił na wyciągnięcie wniosków: narracje mają duży potencjał, jeśli chodzi o dziedzinę ekonomii, ale w ramach tego nurtu pojawiają się też problemy, takie jak rozmycie definicji narracji, niejasność kanału przyczynowego oddziaływania narracji i imperializm ekonomii. Wynikają one m.in. ze zbyt powierzchownego i czysto ilościowego traktowania przez ekonomistów tekstów jako nośników narracji i z niedostatku badań skupiających się na szczegółowej analizie funkcjonowania konkretnych narracji. W tym przypadku ważne może być przeniesienie idei z innych dyscyplin, takich jak interdyscyplinarny nurt analizy dyskursu.

The article offers an extensive critical overview of economic research that can be classified into the emerging narrative economics approach. This new research area highlights the economic importance of various narratives and ideas widespread in society. This paper focuses on three main fields of narrative economics research. The first is the study of economic and cultural diversity, which may result from differences in narratives. The second is research on macroeconomic fluctuations, which is conducted using methods of automatic analysis of text corpora, such as news, in terms of their various characteristics (e.g. topic or sentiment). The third field is experiment-based research on the role of narratives in shaping the preferences, behaviour, thinking and decision-making of individuals, in particular by making sense of “raw” data from the world. An in-depth literature review makes it possible to conclude that narratives hold great potential for economics, but problems include an imprecise definition of narrative, unclear causal relationships and economics imperialism. This results from factors such as a superficial, purely quantitative approach to texts as proxies of narratives and a lack of detailed analysis of specific narratives. Borrowing ideas from other disciplines, such as interdisciplinary discourse analysis, may be helpful.