Jak badać procesy refleksyjnej instytucjonalizacji. Propozycja ścieżki badawczej i uwagi krytyczne do badań własnych

Artykuł poświęcony jest prezentacji autorskiej ścieżki badawczej zastosowanej do analizy procesów modernizacji refleksyjnej. W pierwszej części przedstawiam w nim znaczenie zagadnienia refleksyjnej instytucjonalizacji dla procesów reprodukcji społecznej. Następnie wyjaśniam rolę dyskursu w procesach legitymizacji określonych form ładu społecznego związanego z modernizacją refleksyjną. W etapie trzecim proponuję schemat postępowania badawczego, narzędzia badawcze oraz wysiłki przedsięwzięte w celu zaaplikowania quasi-teorii modernizacji refleksyjnej do badań własnych. Propozycję ilustruję próbką przeprowadzonych analiz. Na końcu odnoszę się do problemów, dylematów oraz nieprzezwyciężalnych trudności towarzyszących tej pracy ze szczególnym uwzględnieniem napięcia epistemologicznego i ontologicznego ujawniającego się w badaniach, konsekwencji doboru (bądź jego braku) grup kontrastywnych w prowadzonych badaniach oraz dylematów związanych z użytkowaniem teorii refleksyjności indywidualnej w przypadku prób badania modernizacji refleksyjnej.

This article is devoted to the presentation of the author’s research path applied to the analysis of reflexive modernization processes. In the first part, I present the relevance of the issue of reflexive institutionalization for the processes of social reproduction. I then explain the role of discourse in the processes of legitimizing specific forms of social order related to reflexive modernization. At the third stage, I propose a scheme of research procedure, research tools, and efforts undertaken to apply the quasi-theory of reflexive modernization to my own research. I illustrate the proposal with a sample of conducted analyses. Finally, I refer to the problems, dilemmas, and insurmountable difficulties accompanying this work, with particular reference to the epistemological and ontological tension revealed in the research, the consequences of the selection (or lack thereof) of contrasting groups in the conducted research, and the dilemmas related to the use of the theory of individual reflexivity in the case of attempts to study reflexive modernization.