Osady paleogenu i neogenu w wielkoskalowych strukturach glacitektonicznych Wzgórz Dylewskich

Badawczy otwór wiertniczy w Wysokiej Wsi, zlokalizowany w centrum Wzgórz Dylewskich (NE Polska), osiągnął głębokość prawie 490 m, z czego na ponad 400 m przewiercono utwory paleogenu i neogenu. W wyniku badań palinologicznych 47 próbek wyróżniono 13 zespołów palinomorf (sporomorfy, fitoplankton i zoomorfy) i datowano osady. Stwierdzono dwu- i trzykrotne powtarzanie się podobnych zespołów palinomorf w paleogeńskim i neogeńskim odcinku profilu, co wskazuje na silne glacitektoniczne zaburzenie osadów. Udokumentowana w wyniku badań palinologicznych skomplikowana budowa geologiczna odnacza się kilkoma strefami odkłucia i przemieszczenia pakietów skalnych. Najniższy, paleogeński kompleks znajduje się w położeniu pierwotnym, datowano w nim zespoły pyłkowo-fitoplanktonowe: D3–D4 – środkowy paleocen, utwory górnego paleocenu w facji lądowej i D8 – dolny eocen. Na głębokości ok. 455 m występuje pierwsza powierzchnia nieciągłości, gdzie w osady paleogeńskie został wprasowany ponad 100-metrowej miąższości pakiet osadów środkowego miocenu z poziomami sporowo-pyłkowymi V, VI, VIII, IX, XI. Kolejną powierzchnię odkłucia stwierdzono na głębokości ok. 339 m. Na osadach mioceńskich ponownie występuje ok. 60-metrowej miąższości pakiet utworów paleogeńskich, stratygraficznie młodszych od leżących w spągu, datowanych na podstawie poziomów pyłkowo-fitoplanktonowych – górnoeoceński poziom D12 i wykształcone w facji lądowej utwory dolnego oligocenu. W te paleogeńskie osady jest wprasowana kilkumetrowej miąższości seria osadów mioceńskich reprezentująca poziom sporowo-pyłkowy IX. Na głębokości ok. 240 m znów pojawiają się osady środkowomioceńskie ok. 150-metrowej miąższości z poziomami sporowo-pyłkowymi V, VII i IX. Stwierdzone mozaikowe następstwo warstw odzwierciedla skomplikowane procesy glacitektoniczne, które doprowadziły do powstania łusek glacitektonicznych budujących jądro moreny spiętrzonej Wzgórz Dylewskich. W wyniku badań palinologicznych uzyskano unikatowe dane, pozwalające na lokalizację stref odkłuć glacitektonicznych. Brak osadów czwartorzędowych w jądrze moreny spiętrzonej wskazuje na wczesnoplejstoceński wiek deformacji.

The Wysoka Wieś borehole located in the center of Dylewskie Hills (NE Poland) reached a depth of almost 490 metres, with more than 400 metres of the Paleogene and the Neogene deposits. Palynological studies were designed to determine whether this huge Paleogene and Neogene sedimentary complex is located in situ or it has been glacitectonically redeposited. Forty-seven samples were analysed for all palynological matter components, i.e. palynomorphs (sporomorphs, phytoplankton, zoomorphs), palynoclasts (phytoclasts) and inorganic debris. Among the palynomorphs, 13 assemblages have been distinguished. Describing these assemblages from the bottom to the top of the section, dual or triple repetition of the same palynomorph zones indicates a strong glacitectonic deformation of the sediments. Palynological data evidence several disengagement zones and displacement of rock packages. The lowest sedimentary complex occurs in the primary position and it contains the pollen and phytoplankton assemblage D3–D4 of the Middle Paleocene to the Upper Paleocene (terrestrial facies), and the Lower Eocene assemblage D8. At a depth of ca. 455 m there is the first discontinuity zone, along which the over 100-metres thick package of Middle Miocene sediments, containing pollen zones V, VI, VIII, IX and XI, became intruded/ pressed into the Paleogene deposits. The next disengagement zone occurs at a depth of ca. 339 m, where the Miocene sediments are overlain by a about 60-metres thick package of Paleogene deposits dated with the stratigraphically younger pollen and phytoplankton zones D12 of the Upper Eocene and Lower Oligocene (terrestrial facies). These Paleogene deposits were intruded by the Miocene series, a few metres thick, representing pollen zone IX. Then, at a depth of 240 m, occurs the Middle Miocene sedimentary complex, ca. 150 m thick, with pollen zones V, VII and IX. The complicated glacitectonic processes caused such mosaic succession, reflecting the slice structure of glaciotectonic thrust moraines. Palynological studies provided unique data to define the glaciotectonic disengagement zones. The absence of Quaternary deposits in the internal moraine structure indicates the Early Pleistocene age of deformation.