Зинаида Гиппиус о польской эпопее 1920 года

W artykule analizuje się sytuację emigrantów rosyjskich w Polsce w latach 1919-1920, tworzących diasporę rosyjską (liczebność jej w latach 20. i 30. jest szacowana różnie, od 10 tys. do 140 tys. Rosjan łącznie z mniejszością rosyjską). Na przykładzie wspomnień Zinaidy Gippius, która wraz z mężem, Dymitrem Mierieżkowskim przebywała w Bobrujsku, Mińsku i Wilnie, wówczas polskich miastach, oraz w Warszawie, od końca grudnia 1919 do października 1920 roku, przytacza się w artykule obraz ówczesnej Warszawy, polskich elit, pozytywny portret Polaków (L. Żelichowski, J. Czapski, M. Zdziechowski), wreszcie atmosferę wojny polsko-sowieckiej w subiektywnym ujęciu pisarki. Materiał wspomnieniowy, budowany na podstawie Dziennika Warszawskiego oraz notatek Polska 1920, układa się w swoisty paradygmat świadectwa i osobistego zapisu Gippius, ukazuje nie tylko sytuację politycznych planów emigrantów rosyjskich (walka z bolszewizmem przy pomocy J. Piłsudskiego), ale równocześnie odsłania indywidualne doświadczenie i intymne przeżycia pisarki. Z. Gippius zaprezentowała w swych wspomnieniowych notatkach ewoluujący stosunek do Polski i Polaków, od podziwu i związanych z Polską nadziei na wyzwolenie Rosji spod władzy bolszewików, do totalnego i surowego potępienia Polski zdrajczyni za podpisanie pokoju z sowietami. Warszawska epopeja przerodziła się w refleksji Gippius zarazem w jej osobistą porażkę po rozstaniu z przyjacielem D. Fiłosofowem, który na zawsze pozostał w Warszawie.

This paper is an analysis of the status quo of Russian emigrants to Poland in the years 1919-1920. The Russian diaspora in Poland was calculated at 10 up to 140 thousand in the years 1920s and 1930s – the Russian minority in Poland included. A positive portrait of the inter-war Warsaw, and the selected representatives of the Polish intellectual elites (L. Żelichowski, J. Czapski, M. Zdziechowski) depicted in the memoirs of Zinaida Gippius are presented in the paper. Gippius, accompanied by her husband Dymitr Merezkhovski, lived in Bobruysk, Minsk and Vilnius – cities that were Polish at that time. She also stayed in Warsaw between late December 1919 until October 1920. The memoirs also contain Gippius’s personal view of the atmosphere of the Polish-Soviet armed conflict. Her memoirs are based on the journalist texts from Dziennik Warszawski (Warsaw Daily) and her own notes in Polska 1920, giving a personal insight into historical facts. The memoirs disclose the political plans of the Russian emigration to Poland (struggle against Bolshevism with the help of J. Pilsudski), but they also present a rich personal plane of the author’s own intimate life and experiences. Z. Gippius's attitude towards Poland, as seen in her work, evolved from admiration and hopefulness for successful liberation of Russia from the Bolshevist rule towards a total and severe condemnation of Poland on its signing a peace treaty with the Soviets. The Warsaw war epos of the 1920 was also marked with Gippius’s personal loss. She left Warsaw leaving behind a friend, D. Filosofov, who decided on a permanent stay in Poland.