The Enlightenment Idea of Responsibility for Truth and Morality in Politics in the Polish Political Thought

W XVIII wieku kategoria sumienia stała się jedną z podstawowych wartości kulturowych Europy. Przez to istotnym zaczęła być relacja pomiędzy polityką a wartościami moralnymi. Jednak wcześniejsza, nowożytna europejska teoria polityczna stała w opozycji do idei sprawowania rządów opierając się na sumieniu, dlatego przedoświeceniowe kategorie prawdy i moralności nie stanowiły znaczących wartości politycznych. W polskiej myśli politycznej II połowy XVIII wieku dominowało przeświadczenie, że nie można oddzielić polityki od moralności. Ale niechęć do wtrącania się władcy do spraw sumienia, wsparta na wartościach szlacheckiej wolności oraz równości, powodowała, że polscy autorzy tekstów z zakresu teorii politycznej nie czynili króla odpowiedzialnym za prawdę i moralność.

In the 18th century the category of conscience became one of the rudimentary cultural values in Europe. For this reason, the relationship between politics and moral values became vital. However the earlier, modern European political theory was in opposition to the idea of governing on the basis of conscience, which is why the categories of truth and morality from the pre-Enlightenment period did not constitute any significant political values. In the Polish political thought of the second half of the 18th century, there was the conviction that the politics cannot be separated from morality. Nonetheless the unwillingness of the king to interfere with the issues of the conscience, based on the values of the noble freedom and equality resulted in the fact that the Polish authors of the texts within the scope of the political theory had not made the king responsible for the truth and morality.