Osobowość nauczyciela w ujęciu psychologicznym

The article analyzes the issue of teachers’ personalities in the context of the Big Five theory and the personality component of the creative attitude of nonconformism. The main research goal was to diagnose the current state of teachers’ personalities in the context of variables such as: type of school, years of work, level of career advancement, subject taught, and teacher’s sex. Robert R. McCrae and Paul T. Costa’s NEO-Five Factor Inventory (NEO-FFI) and the Creative Behaviour Questionnaire (CBQ III) were used in the research. The results obtained in a 258-person group of teachers aged 26–60 were analyzed. The statistical inference allowed the formulation of the following conclusions. Moderately intense neuroticism was found in primary and technical school teachers whereas the lowest level of neuroticism was determined in high school teachers. Neuroticism is statistically significantly higher in female teachers. Teachers of vocational subjects have significantly less openness to experience than teachers of humanities. A trainee teacher has a significantly lower level of conscientiousness than a qualified or appointed one. The research results can be used to improve the professional development procedures for teachers.

W artykule analizie poddano zagadnienie osobowości nauczycieli w kontekście psychologicznej teorii Wielkiej Piątki oraz osobowościowego komponentu postawy twórczej, jakim jest nonkonformizm. Głównym celem badawczym była diagnoza aktualnej kondycji osobowościowej nauczycieli w kontekście takich zmiennych, jak: typ szkoły, lata pracy, stopień awansu zawodowego, nauczany przedmiot, płeć nauczyciela. W badaniach zastosowano Inwentarz Osobowości NEO-FFI Roberta R. McCrae i Paula T. Costy oraz Kwestionariusz Twórczego Zachowania (KANH III). Przeanalizowano wyniki 258-osobowej grupy nauczycieli w wieku 26–60 lat. Przeprowadzone wnioskowanie statystyczne pozwoliło na sformułowanie następujących wniosków. Średnie nasilenie neurotyczności mają nauczyciele szkoły podstawowej i technikum, a najniższa neurotyczność występuje u nauczycieli liceum. Neurotyczność jest istotnie statystycznie wyższa u kobiet niż u mężczyzn nauczycieli. Nauczyciele przedmiotów zawodowych mają istotnie mniejszą otwartość na doświadczenie niż nauczyciele przedmiotów humanistycznych. Nauczyciel stażysta posiada istotnie niższe nasilenie sumienności niż nauczyciel dyplomowany i mianowany. Wyniki badań można wykorzystać do usprawnienia procedur rozwoju profesjonalnego nauczycieli.