Analiza zmian potencjału technicznych środków produkcji gospodarstw rolnych w gminach Polski południowej

Wpływ infrastruktury technicznej, a w szczególności infrastruktury wewnętrznej, która jest zawężona i odnosi się do budynków, środków transportowych, maszyn i sprzętu rolniczego ma niewątpliwy wpływ na postęp techniczny [Wójcicki, Michałek 2002; Machowski 1998]. Wg Daelemansa [1992] „Dobre wyposażenie w maszyny nie jest najlepszym rozwiązaniem problemu mechanizacji prac, gdyż ważną rolę odgrywa wielkość gospodarstwa”. W Polsce w roku 2004 funkcjonowało około 1,8 mln gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego systematycznie zwiększa się i wynosi obecnie 10,02 ha [http://www.arimr.gov.pl]. Rolnictwo w Polsce jest zróżnicowane regionalnie pod względem poziomu kultury rolnej i intensywności produkcji. Przeważają gospodarstwa rodzinne, ekstensywne nastawione na wielokierunkową produkcję. Charakteryzują się one niską towarowością produkcji. Liczebnie dominują gospodarstwa małe, o powierzchni 1–5 ha. Stanowią one ponad 50% ogólnej liczby gospodarstw, ale zajmują tylko około 20% użytków rolnych. Gospodarstwa powyżej 10 ha, stanowią również 20%, ale uprawiają ponad 60% powierzchni użytków rolnych. Największe rozdrobnienie gospodarstw indywidualnych odnotowuje się w południowej i południowo-wschodniej części kraju. Korzystniejsza struktura agrarna występuje w Polsce północnej [Tabor 2001]. Na południu Polski średnie gospodarstwo ma 3,3 ha użytków rolnych (woj. małopolskie), na północnym zachodzie ponad 26 ha użytków rolnych (woj. zachodniopomorskie). Prognozowane w różnych pracach naukowych przemiany agrarne zakładają zmniejszenie liczby gospodarstw rolniczych (powyżej 1 ha UR) do 212 tys. w 2020 r. i w następnych latach do 70 tys. w 2025 r. Spowodowane to będzie postępującą koncentracją ziemi i dalszym powiększaniem się średniego obszaru gospodarstw [Wójcicki 2002]. Instrumentem pozwalającym na poprawę tej struktury jest scalenie gruntów, które przyczynia się także do trwałego rozwoju obszarów wiejskich, w tym stworzenia korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie, przez poprawę rozłogu gospodarstw i wyposażenie urządzanych obszarów w systemy infrastruktury technicznej i społecznej. Celem pracy było określenie zmian zachodzących w przestrzennym rozmieszczeniu potencjału wyposażenia wybranych środków technicznych gospodarstw rolnych na poziomie gmin. Badaniami objęto makroregion Polski południowej i południowo-wschodniej.

The influence of the technical infrastructure, and the internal infrastructure, which is narrow and refers to the buildings, means of transport, machinery and agricultural equipment, has a definite influence on the technical progress [Wojcicki, Michalek 2002; Machowski 1998]. Daelemans [1992] said that „good equipment in machines is not the best solution of the problem of the mechanization works, because the size of the farm is the important part of it”. In 2004 in Poland, there were about 1,8 million agricultural farms with an area exceeding 1 hectare. The average farm size is increasing systematically and carries out at present 10,02 hectares [http://www.arimr.gov.p from the day 22.09.2009]. Agriculture in Poland is regionally differentiated in terms of level and intensity of agricultural production. Small farms about the surface 1-5 hectares are predominate. They represent above 50 percent of total farms number, but they occupy only about 20% arable land. The farms with surface above 10 hectares make up 20% total number of farms, but they cultivate above 60% surface of arable land. The largest fragmentation of individual farms is noticed in the southern and south-eastern part of the Poland [Tabor 2001]. In the south, the average Polish farm has 3.3 hectares of arable land, but in the north-west it’s over 26. Prognose in various scientific works agrarian transformations found decrease of the number of agricultural farms (above 1 hectare) to 212 thousands in 2020 and in the next years to 70 thousands in 2025 [Wójcicki 2002]. The aim of this study was analysis of changes in spatial arrangement of the potential of technical means at selected farms. The study included communes from southern and south-east of Poland.