Rada badawcza jako agent i pryncypał – przykład relacji agencji w polityce naukowej

Celem artykułu jest przedstawienie specyfiki relacji agencji w sferze polityki naukowej z uwzględnieniem konkretnego przykładu stosunków delegacji między rządem, radami badawczymi oraz uczonymi. W części pierwszej autorzy opisali podstawowe założenia i koncepcje teorii agencji podkreślając znaczenie zmiennych agencji na wybór formy kontraktu. W części drugiej rozpatrywane są relacje rady badawczej jako przykład delegacji w polityce naukowej w ujęciu teorii agencji. Autorzy proponują wykorzystanie dwóch odmiennych rodzajów kontraktów wynikających z charakteru delegacji zadań do opisu stosunków pomiędzy rządem a radą badawczą z jednej strony i radą a uczonymi z drugiej. Opisane są również istotne różnice pomiędzy grantami a kontraktami jako formami finansowania projektów badawczych. W kolejnej części przedstawiono przemiany założeń polityki naukowej oraz ewolucję modeli delegacji w triadzie rząd – rada – uczeni. Ostatnia część zawiera charakterystykę modeli delegacji oraz ich zestawienie z przedstawionymi wcześniej typami kontraktów. Wynikiem tego zestawienia jest dynamiczny obraz ewolucji zarówno zasad delegacji, jak i kontraktów w obustronnych relacjach rady badawczej.

The aim of the article is to present the specification of agency relation in science policy taking into consideration the specific example of delegation relations among government, research councils and scientists. In the first part of the paper the authors describe basic assumptions and concepts of agency theory underlining the importance of variables of agency on selection of a contract form. In the second part, the relations of research councils as an example of delegation in science policy in the light of agency theory are discussed. The authors suggest using two different kinds of contracts deriving from the nature of task delegation to describe the relations between the government and research council on the one hand and the council and researchers on the other. Significant differences between grants and contracts are described as forms of financing research projects. In the following part, the transformation of science policy assumptions as well as the evolution of delegation models in the triad government-council-university are presented. The result of such juxtaposition is a dynamic picture of evolution of both delegation rules as well as contracts in reciprocal relations of a research council.