Międzygminne nierówności dochodowe i efekty ich wyrównywania (na przykładzie gmin województwa lubuskiego)

W literaturze podkreśla się, że dochody polskich gmin są silnie zróżnicowane, co przekłada się na zróżnicowane możliwości zaspokajania przez nie potrzeb społeczności lokalnej, a tym samym nie sprzyja niwelowaniu, ujawniających się w przekroju terytorialnym, nierówności społecznych. Jednocześnie dysfunkcyjny jest mechanizm wyrównywania tego zróżnicowania. Oba poglądy wyrażane są dość często, znacznie rzadziej prezentowane są dane obrazujące skalę tego zróżnicowania i efekty polityki wyrównawczej państwa adresowanej do gmin. Problem badawczy, wokół którego koncentruje się artykuł dotyczy zróżnicowania i wyrównywania zdolności dochodowej gmin. Jego celem jest przedstawienie skali zróżnicowania zdolności dochodowej gmin, wyrażonej wskaźnikiem dochodów podatkowych per capita, i ocena efektów polityki wyrównaw-czej państwa w odniesieniu do gmin województwa lubuskiego. Pomiaru zróżnicowania dochodów podatkowych gmin oraz oceny skuteczności mechanizmu wyrównawczego, uosabianego przez subwencję ogólną, dokonano przy pomocy wybranych miar staty-stycznych odnoszących się do pomiaru rozproszenia i koncentracji zjawisk. Artykuł rozpoczyna wyjaśnienie pojęcia międzygminnych nierówności dochodowych oraz charakterystyka mechanizmu wyrównywania tych nierówności w Polsce. Dalej przedstawiono metodę badań i badaną populację. Następnie zobrazowano zróżnicowanie dochodów podatkowych gmin badanego województwa oraz efekty ich wyrównywania. W zakończeniu odniesiono się do tez postawionych we wstępie oraz wskazano kierunki dalszych badań.

There are significant disparities in the incomes of Polish municipalities, which translates into unequal levels of satisfying the needs of local communities. This, in turn, hampers the efforts to reduce social inequalities visible in the territorial division. At the same time, the mechanism of reducing these inequalities among municipalities is in itself dysfunctional. Both kinds of criticism are expressed quite frequently. Much more seldom, however, data are presented to illustrate the scale of these inequalities and the results of the government's efforts to reduce them. The research problem on which this article concentrates concerns intermunicipal income inequalities and efforts to level them out. The aim of this article is to present the scale of disparities in income-generating capacities of municipalities expressed by the indicator of tax revenues per capita, as well as to evaluate the results of the government's equalisation policy with respect to the municipalities of the lubuskie province. In order to measure the differences in tax incomes of the municipalities and to evaluate the efficiency of the compensation mechanism in the form of the general subsidy (subwencja ogólna), the author used selected statistical measures applicable to the measurement of dispersion and con-centration of financial phenomena. The article begins with the explanation of the notion of intermunicipal income inequalities and the characteristics of the Polish compensation mechanism. Then, the research method and the studied population are described. This is followed by the presentation of income disparities between municipalities in the studied province as well as the results of the equalisation policy. In the conclusion, the author refers back to the theses put forward in the introduction and indicates possible directions of further research.