Mystical Interpretation of the Exile and Return to Paradise in Eriugenas Periphyseon

W ostatnich latach pojawiło się kilka ważnych publikacji podkreślających znaczenie szeroko pojętej interpretacji alegorycznej w literaturze starożytnej (prace Petera T. Strucka, Mikołaja Domaradzkiego). Interpretacja alegoryczna widzi w odczytywanym tekście zagadkę, która ma doprowadzić czytelnika do głębszej wiedzy szczególnego rodzaju, która zakryta jest przed oczyma „niewtajemniczonych”. Stąd w tego typu interpretacji ogromną rolę odgrywa język, który „odkrywając - zakrywa". Szczególnego znaczenia interpretacja alegoryczna nabrała w nurcie neoplatońskim, w którym filozofii zostały przypisane funkcje religijne (upodobnienie do boga, powrót do ojczyzny). Najważniejsze cechy tej neoplatońskiej alegorezy przedstawił Peter T. Struck w artykule Allegory and ascent in Neoplatonism, pokazując, w jaki sposób interpretacja alegoryczna mogła się stać drogą prowadzącą do mistycznego zjednoczenia. W niniejszym artykule uwaga autorki została skupiona na tych elementach alegorycznej egzegezy, które mogą być użyteczne w prezentacji specyfiki Eriugeny egzegezy motywu wygnania i powrotu do raju.

Over the recent years we have welcomed a number of significant publications (in particular the contributions by Peter T. Struck and Mikołaj Domaradzki) highlighting the importance of allegory and allegorical interpretation in ancient literary culture. The allegorical approach to literary text identifies the literary work as a puzzle, the solving of which introduces the reader to a profounder kind of knowledge, a knowledge that is hidden from the eyes of the “uninitiated” This kind of interpretation implies a special understanding of the function of language, Which “by revealing conceals”. Allegorical interpretation assumed paramount importance in Neoplatonism, the philosophy which attributed religious functions to the philosophical endeavor of man (such functions as assimilation to God and return to man's (spiritual) fatherland). The most salient features of the Neo-platonic allegorism have been presented by Peter T. Stuck in his article Allegory and ascent in Neoplatonism complete with the account of the role attributed to allegory as a guide along the path leading to mystical union. In this article attention has been focused upon those elements of the Neoplatonic allegorical exegesis, which may be of use in exploring the specifics of Eriugena’s interpretation of the themes of the exile from and return to the paradise.