Zmiany w codziennym życiu widoczne są także w szkole, dlatego ulega ona ciągłym przekształceniom. Najmniej rozpoznane naukowo są zmiany w wyposażeniu klasy szkolnej, dawniej nazywanej izbą szkolną. Każdy absolwent szkoły - od elementarnej po wyższą - potrafi opisać swoją klasę szkolną, salę wykładową czy ćwiczeniową, ich wyposażenie, ale nie zastanawia się, dlaczego były one właśnie takie oraz jakie mogły być wcześniej. Do refleksji nad izbą szkolną i jej wyposażeniem może dojść podczas czytania starych pamiętników czy wspomnień szkolnych. Wyposażenie izby szkolnej przeszło ewolucję, zmieniały się jego wartości ideowe i wychowawcze. Zależało to od zmian zachodzących w Kościele, w polityce państwowej, ekonomicznej, społecznej, w pedagogice, medycynie. Symbol władzy nauczyciela w klasie - katedra i podium lub podest, wraz z towarzyszącą mu zmianą sposobu traktowania ucznia z przedmiotowego na podmiotowy, uległ zrównaniu: nauczyciel przestawał patrzeć z wysokości na swoich podopiecznych. Ewolucję przeszła również ławka szkolna, którą zgodnie ze wskazaniami medycyny dopasowywano do wzrostu i sylwetki ucznia. Ponieważ dalej krępowała ruchy ucznia, wyprowadzono ją z klasy, w jej miejsce wprowadzono natomiast pozwalające na większą swobodę stoliki i krzesła. Sukcesywnie rezygnowano z ławek, w których siedzieli wyróżniani przez nauczyciela uczniowie, a to dlatego, że dochodziło do nadużyć w wyróżnianiu, a w następstwie do antywychowawczego ich oddziaływania. Klasa nie mogła nie posiadać tablic w czarnym kolorze, służyły one bowiem nie tylko do pisania, ale i do zakrywania na przykład klasowych szatni. Ze szkołą są związane symbole religijne, takie jak krzyż czy wizerunki świętych. Nie wszystkie wi¬zerunki mogły być prezentowane uczniom, na przykład takie, które skąpo ubranymi postaciami mogły chłopców kusić do nieskromnych myśli lub grzechu. Potem wizerunki świętych zostały zastąpione lub uzupełnione portretami najważniejszych osób w państwach zaborczych, następnie dygnitarzy odrodzonego państwa polskiego. Szkoła stała się miejscem opresji, a nawet sadyzmu. Ilość przyrządów służących do bicia dzieci, którymi dysponował nauczyciel, najczęściej wykładając je na stół na czas lekcji, była duża; najdłużej utrzymała się rózga, rzekomo najskuteczniejszy środek dydaktyczny podczas nauki czytania i pisania. Należy także wspomnieć o atrybutach higieny: najpierw miednicy i wiadrze na brudną wodę, a później dzbanku z czystą wodą, koszu na śmieci, wycieraczce i spluwaczce. Prezentacja wyposażenia izby szkolnej oraz opis jego zastosowania pozwolą lepiej zrozumieć proces wychowania i nauczania w polskiej szkole na przestrzeni wielu wieków.
Changes in daily life are also visible at school, which is why the school is constantly changing. The least scientifically identified are changes in classroom equipment. Each graduate - from elementary to high school - is able to describe its classroom, lecture and exercise room as well as its equipment, but does not wonder why it was like that and what it could be like before. The reflections on the classroom and its equipment may occur when reading old diaries and school memories. The classroom equipment has evolved, changing its ideological and educational values. This depended on changes in the Church, in the state, economic and social politics, in pedagogy and medicine. The symbol of teacher’s power in the classroom - the cathedral and a podium or platform, along with the replacement of the objective to subjective treatment of the student, decreased its height; the teacher stopped looking up at the students. The evolution related also to the school desk, which for medical reasons had to bee matched to the student’s growth and profile. Due to restriction of the student’s motions, the school desk was taken out of the classroom, and in its place tables and chairs that didn’t restrict the student’s movements were introduced. The benches, in which students honoured by the teacher sat, were gradually abandoned just because the occurrence of abuses in honouring of the students, which could result in antipedagogical impact. The classroom could not be equipped in blackboard; they were used not only for writing, but also to cover the class cloakrooms. Religious symbols, like cross, images of saints are also associated with the school. Not all images could be presented to students; for example, scantily clothed figures might have been tempting for the boys thinking about the sin. Then the images of saints were replaced or supplemented by portraits of the most important people of the occupying countries, and then of the reborn Polish state. The school was a place of oppression, even sadism. The teacher had a number of instruments for beating the children; most often a large rod was placed on the desk during the lesson time, supposedly the most effective educational mean when teaching the reading and writing. Finally, the attributes of hygiene, first the basin and a bucket for dirty water, a jug of clean water, rubbish bin, wiper and spittoon. A presentation of the ancient classroom equipment, why, when and for what purpose, can provide better under- standing of the education and teaching in Polish schools over many centuries.
