Jan Jerzyczek – a resident painter of the Calvary complex in Kalwaria Zebrzydowska

The art of resident monastic painter Jan Jerzyczek (1788-1842) is paradoxical, as his technical skills and painting technique were categories as folk art even though the artist himself copied 17th century work and his paintings are based on 16th century Antwerpian engravings as well as his own experience of the Calvary’ mystery plays. Authors of monographs on the Calvary complex barely mention Jerzyczek, yet even without providing a historical, economic, and political context of the job of a resident monastic painter in the early 19th century, due to which they fail to notice the phenomenon of Jan’s paintings in the course the changes that were in progress at that time. The aim of this article is to organise knowledge on Jerzyczek’s activity and work in the Calvary, which would serve as the basis for determining the iconography of original Calvary scenery and images which were removed in the course of the first comprehensive ‘maintenance’ of the Polish Jerusalem under the supervision of Gaudenty Thynell OFM. At the same time, a closer look at Jerzyczek’s paintings allows us to perceive the visual arts (mainly painting) in the Calvary in the first half of the 19th century as a replacement for the mystery play scenes removed after 1772, the observance of which (according to Austrian authorities) was incompatible with the solemnity of the service. Jerzyczek’s art is also paradoxical in that he was much better at painting pictures inspired by his own participation in Calvary mystery plays when personal experience prevailed over his printed influences.

Twórczość stałego malarza klasztornego Jana Jerzyczka (1788-1842) jest paradoksalna, bo jego umiejętności warsztatowe i praktyka malarska zostały zaliczone do kręgu sztuki ludowej, mimo iż sam artysta kopiował obrazy XVII-wieczne i malował na podstawie XVI-wiecznych grafik antwerpskich oraz własnego doświadczania misteriów kalwaryjskich. Monografiści kompleksu w Kalwarii zaledwie wspomnieli o Jerzyczku, ale bez podawania kontekstu historycznego, gospodarczego i politycznego pracy stałego malarza klasztornego na początku XIX wieku, przez co nie dostrzegli fenomenu malarstwa Jana w czasie występujących wówczas zmian. Celem artykułu jest uporządkowanie wiedzy na temat działalności Jerzyczka w Kalwarii i jego twórczości, za pomocą której można ustalić ikonografię pierwotnych kalwaryjskich obrazów-scenografii, usuniętych w ramach pierwszej kompleksowej „konserwacji” polskiej Jerozolimy za o. Gaudentego Thynella OFM. Jednocześnie dostrzeżenie malarstwa Jerzyczka pozwala zwrócić uwagę na pojmowanie sztuk plastycznych (gł. malarstwa) w Kalwarii w pierwszej połowie XIX wieku jako zamiennika wycofanych po 1772 roku scen misterium, których praktykowanie (zdaniem władz austriackich) nie licowało z powagą nabożeństwa. Paradoksalność twórczości Jerzyczka polegała również na tym, że znacznie lepiej malował obrazy inspirowane własnym uczestnictwem w misteriach kalwaryjskich, bo górę nad grafikami brało wówczas osobiste doświadczenie.