Czy badania pamięci rodziny mogą rozświetlić mroki genealogii? Nowe spojrzenie na pochodzenie książąt Czartoryskich

Artykuł poświęcony jest kwestii pochodzenia książąt Czartoryskich. Problem ten jest od dawna przedmiotem dyskusji w historiografii, mimo to wciąż nie może zostać uznany za rozstrzygnięty. Wobec ostatnich prac negujących Olgierdowe korzenie Czartoryskich, Autor proponuje nowe spojrzenie na rodowód rodziny, próbując rozświetlić problem jej pochodzenia na podstawie krytycznego rozbioru przekonań funkcjonujących w pamięci i tradycji familii w epoce staropolskiej. Przeprowadzona w tekście analiza, rozpatrująca w porządku retrogresywnym tradycję rodzinną Czartoryskich XVII i XVIII w., pamięć zbiorową familii w XVI w. i wreszcie przekaz kluczowego dla badanej kwestii dokumentu Władysława III Jagiellończyka z 1442 r. dostarczają argumentów potwierdzających Olgierdowy rodowód książąt.

The article deals with the question of the origin of the Princes Czartoryski. This problem has long been discussed in historiography, yet it still cannot be regarded as resolved. In response to the recent studies denying the Algirdas (Olgierd) roots of the Czartoryskis, the author proposes a new look at the family lineage, attempting to illuminate the problem of the Czartoryskis’ origin based on a critical examination of beliefs functioning in the memory and tradition of the family in the Old-Polish period. The analysis, scrutinising in retrogressive order the Czartoryski family tradition of the seventeenth and eighteenth centuries, the collective memory of the family in the sixteenth century, and finally, the message of a 1442 document by King Władysław III Jagiellon, which is critical to the issue under examination, provides arguments supporting the Algirdas lineage of the princes.