Potential possibilities of water retention in agricultural loess catchments

The growing water deficit and the increased demand for water, as well as economic problems and inadequate spatial planning in many regions indicate a necessity of developing more effective rules of programming and realisation of works concerning the water management in small catchments. The paper presents a sample analysis of the possibilities of increasing water retention in the agricultural loess catchments with periodic streams. The scope of the study included the determination of physical parameters of selected sub-catchments (geometry, soil cover, land use, etc.) and of the sources of threat to water resources, resulting from construction and geomorphological conditions. Pre-design assumptions of dammings were developed, taking into account anti-erosion protective measures, and treatments increasing the landscape retention of water were proposed. Creating surface retention objects should be an important source of water in simplified agroecosystems, especially in regions, where productivity to a great extent depends on natural weather conditions. Proper management of the fourth-order loess basin of the Ciemięga River (area of about 150 km², the presence of 50 lateral valleys) could give a temporary reservoir retention reaching 500 thousand m³. Farmers should be encouraged to seek “own water sources” (including the accumulation of water within wasteland), using appropriate economic instruments (tax reliefs for the documented volume of retained water, e.g. in small retention reservoirs).

Rosnący deficyt i zwiększone zapotrzebowanie na wodę, jak również problemy ekonomiczne i niewłaściwe planowanie przestrzenne w wielu regionach wskazują na konieczność wypracowania bardziej efektywnych zasad programowania i realizacji zadań w zakresie gospodarki wodnej w małych zlewniach. W pracy przedstawiono przykładową analizę możliwości zwiększenia retencji wodnej w rolniczych zlewniach lessowych z ciekami okresowymi. W ramach badań wyznaczono parametry fizyczne wybranych zlewni cząstkowych (geometria, pokrywa glebowa, zagospodarowanie itp.) oraz określono źródła zagrożeń zasobów wodnych, wynikających z warunków urządzeniowych i geomorfologicznych. Wykonano założenia przedprojektowe piętrzeń z uwzględnieniem zabezpieczeń przeciwerozyjnych oraz zaproponowano zabiegi zwiększające krajobrazową retencję wodną. Tworzenie obiektów retencji powierzchniowej powinno być ważnym źródłem wody w uproszczonych agrosystemach, zwłaszcza w regionach, w których produktywność w dużym stopniu zależy od naturalnych warunków pogodowych. Dzięki właściwemu zagospodarowaniu lessowego dorzecza IV rzędu rzeki Ciemięgi (powierzchnia około 150 km², obecność ok. 50 dolin bocznych) można by uzyskać chwilową retencję zbiornikową sięgającą 500 000 m³. Należy zachęcać rolników do poszukiwania „własnych źródeł wody” (m.in. gromadzenie wody w obrębie nieużytków), stosując odpowiednie instrumenty ekonomiczne (ulgi podatkowe za udokumentowaną objętość retencjonowanej wody, np. w zbiornikach małej retencji).