U źródeł teorii i praktyki finansów publicznych. Cz. 5, Problematyka finansów publicznych w teorii ekonomicznej Jeana Charlesa Leonarda Simonde de Sismondiego

Celem artykułu1 jest przedstawienie istotnych aspektów wkładu Jeana Charlesa Leonarda Simonde de Sismondiego w rozwój dziedziny finansów publicznych. Sismondi zaczynał jako entuzjastyczny propagator klasycznej teorii ekonomicznej Adama Smitha (1803 – De la Richesse Commerciale ou Principes d’Economie politique appliques a la Legislation du Commerce), ale wkrótce radykalnie zmienił swoje poglądy (1819 – Nouveaux Principes d’Economie Politique ou de la Richesse dans ses Rapports avec la Population). Wyznawana przez niego teoria podkonsumpcji, w połączeniu z kryzysowymi okolicznościami gospodarczymi po roku 1815, doprowadziły Sismondiego do przezwyciężenia jego generalnego oporu wobec interwencji rządu. Sismondi doszedł do przekonania, że rząd powinien odgrywać znaczącą rolę w podziale dochodu (między innymi poprzez politykę podatkową), w obszarze stabilizacji poziomu szeroko rozumianej aktywności gospodarczej, w szczególności poziomu zatrudnienia, oraz określaniu stopy wzrostu gospodarczego. Zostały tu wymienione wszystkie, poza funkcją alokacji zasobów, podstawowe funkcje finansów publicznych. Według Sismondiego bowiem alokacja zasobów powinna być determinowana przez siły rynkowe w ramach sektora prywatnego, nie będąc przedmiotem interwencji rządowej. Nie ulega wątpliwości, że poglądy społeczno-ekonomiczne Sismondiego można traktować jako znaczące historyczne korzenie współczesnej teorii finansów publicznych.

The aim of the article is to describe some important aspects of Jean Charles Leonard Simonde de Sismondi’s contribution to the field of the public finance. Sismondi started as an enthusiastic propagator of Adam Smith’s classical economic theory (1803 – De la Richesse Commerciale ou Principes d’Economie politique appliques a la Legislation du Commerce), but soon he radically changed his views (1819 – Nouveaux Principes d’Economie Politique ou de la Richesse dans ses Rapports avec la Population). It was his underconsumption theory, combined with the depressed economic conditions after 1815, which led Sismondi by 1819 to break his previous overall antagonism towards government intervention. Sismondi had come to believe that the government should have a substantial role in the distribution of income (among other things by tax policy), stabilization of the level of economic activity in general and of employment in particular, and determination of the rate of economic growth. The functions mentioned above are almost all of the main functions of public finance, excluding of resource allocation. According to Simonde de Sismondi the allocation of resources should be determined by market forces working within a private sector not subject to government intervention. There is no doubt that Sismondi’s socio–economic concepts can be treated as a substantial historical root of the modern theory of public finance.