W poszukiwaniu ciszy. Dwa głosy w sprawie mizofonii

W latach 1933–1934 Jaromír John, prozaik kojarzony przede wszystkim ze środowiskiem „Lidovych novin”, opublikował powieść Výbušný zlotvor (o muži, kterého pronásledovala auta). O wiele później, w roku 2007, na rynku księgarskim ukazało się dzieło jednego z czołowych czeskich postmodernistów, Jaroslava Rudiša, Potichu. Oba teksty, niezależne od odmienności budujących ich fabularny porządek konwencji narracyjnych, łączy antycywilizacyjny charakter stawianych diagnoz oraz tendencja do podważenia aprobatywnego nacechowania dyskursu modernizacyjnego. W obu powieściach też wśród definiowanych mankamentów współczesnego świata na plan pierwszy wysuwa się zanieczyszczenie środowiska hałasem. Ich bohaterowie cierpią bowiem na tzw. mizofonię, a zatem nadwrażliwość na dźwięki. Za pozorną oczywistością narracji maladycznej kryje się druzgocąca diagnoza rudymentarnych mankamentów współczesnego życia. Nie po raz pierwszy w literaturze światowej opisy objawów chorobowych okazują się tu efektywnym narzędziem rozpoznania negatywnych aspektów sytuacji psychospołecznej i zaprojektowania metod leczniczych zdolnych, by sytuację tę uzdrowić.

In the years 1933–1934, Jaromír John, a prose writer associated primarily with the ”Lidové noviny”, published the novel Výbušný zlotvor (o muži, kterého pronásledovala auta). Much later, in 2007, the work of one of the leading Czech postmodernists, Jaroslav Rudiš, Potichu, appeared on the book market. Both texts, regardless of the differences in the narrative conventions that build their fictional order, share the anti-civilization character of the diagnoses and the tendency to undermine the approval of the modernization discourse. In both novels, among the defined shortcomings of the modern world, pollution of the environment with noise comes to the fore. Their heroes suffer from the so-called misophonia, that means hypersensitivity to sounds. Behind the apparent obviousness of the maladic narrative a devastating diagnosis of the rudimentary shortcomings of modern life is hidden. It is not the first time in the world literature that descriptions of disease symptoms turn out to be an effective instrument for recognizing the negative aspects of a psychosocial situation and designing treatment methods capable of healing it.