Ocena nadreaktywności oskrzeli i jej zastosowanie w diagnostyce astmy związanej z pracą

Nadreaktywność oskrzeli (bronchial hyperresponsiveness – BHR) to osobnicza zdolność do ich reakcji skurczowej na różne bodźce swoiste i nieswoiste, które u zdrowej osoby nie wywołują takiej odpowiedzi. Nadreaktywność oskrzeli jest jedną z cech charakterystycznych astmy. Stopień nadreaktywności oskrzeli jest różny u osób z tą chorobą i koreluje z jej ciężkością (im cięższy przebieg astmy, tym większa nadreaktywność oskrzeli). Do wykrywania i pomiaru BHR służą wziewne testy prowokacyjne, w których wykorzystuje się czynniki fizyczne i chemiczne. Testy te podzielono – w zależności od ich mechanizmu działania – na bezpośrednie i pośrednie. Testy bezpośrednie są niezwykle czułe i mają zastosowanie głównie w diagnostyce wykluczającej astmę. Prowokacje z czynnikami pośrednimi są natomiast mniej precyzyjne, ale bardziej swoiste w porównaniu z testami bezpośrednimi. Wykorzystuje się je przede wszystkim do potwierdzenia rozpoznania astmy i lepszego wnioskowania o zmianach zapalnych u chorego. Testy nadreaktywności oskrzeli odgrywają ważną rolę w medycynie pracy. W określonych przypadkach powinny być wykonywane podczas badań wstępnych pracowników przed ich zatrudnieniem, w trakcie badań okresowych, w diagnostyce i monitorowaniu astmy zawodowej oraz astmy nasilającej się w pracy. W artykule opisano wybrane oskrzelowe testy prowokacyjne oraz ich zastosowanie w diagnostyce astmy związanej z pracą. Med. Pr. 2018;69(4):457–471

Bronchial hyperresponsiveness (BHR) is the individual ability to respond with bronchoconstriction to a variety of specific and nonspecific stimuli which do not cause these symptoms among healthy subjects. Bronchial hyperresponsiveness is one of the hallmark features of asthma. The degree of bronchial hyperresponsiveness is variable among individuals with asthma and may correlate to its severity (the more severe asthma the higher bronchial hyperreactivity). Bronchial hyperresponsiveness is evaluated by performing bronchial provocation test (BPT). Provocation tests are classified – according to their mechanisms – into direct and indirect tests. Direct challenge tests are highly sensitive and they are used primarily to rule out asthma. In contrast, provocation tests with indirect stimuli are less sensitive but more specific to the direct tests; they are used generally to confirm the diagnosis of asthma and they allow for more accurate conclusions about inflammatory lesions in the case of a patient. Bronchial provocation tests play a significant role in occupational medicine. They are particularly relevant to be performed prior to employment, during periodic examinations, and to diagnose and monitor both occupational asthma and work-related asthma. This article presents selected bronchial provocation tests and their usefulness in the diagnosis of occupational asthma. Med Pr 2018;69(4):457–471