Renaissance Racism: Johannes Reuchlin (1455–1522) as an Exception

This paper argues that Reuchlin’s success in saving the Jewish books from destruction was even more significant than is usually accredited by historians. His struggle to preserve the Talmud and other Jewish books was conducted within a society infected with racism, mainly racial anti-Semitism, a phenomenon barely recognized and mostly denied by scholars of medieval and early-modern Europe. The paper sketches the basics of this racism. Although Reuchlin was unaware of the racial meaning of his defense of the Jews, one may nevertheless think of him as a Martin Luther King fighting racial discrimination against a defined minority. The 500th anniversary of Reuchlin’s death, to be marked in the summer of 2022, is an excellent opportunity to celebrate his exceptional conception of the Jews, essentially of humankind, in 16th century Europe.

Niniejszy artykuł jest próbą udowodnienia, że sukces Reuchlina w ratowaniu żydowskich ksiąg przed zniszczeniem był większej wagi, niż zwykle przypisują mu historycy. Walka Reuchlina o zachowanie Talmudu i innych żydowskich ksiąg toczyła się w społeczeństwie dotkniętym rasizmem, głównie antysemityzmem rasowym, zjawiskiem słabo rozpoznanym i najczęściej negowanym przez badaczy średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy. Podstawy tego rasizmu zostały zarysowane w artykule. Chociaż Reuchlin nie zdawał sobie sprawy ze znaczenia swojej obrony Żydów z perspektywy walki z rasizmem, można jednak myśleć o nim jak o Martinie Lutherze Kingu walczącym z dyskryminacją rasową wobec określonej mniejszości. Pięćsetna rocznica śmierci Reuchlina, która przypadnie latem 2022 roku, jest doskonałą okazją do uczczenia stworzenia przez niego wyjątkowej koncepcji Żydów, a w gruncie rzeczy ludzkości, w XVI-wiecznej Europie.