Koncepcja projektowania uniwersalnego w edukacji

Współczesne międzynarodowe deklaracje odnoszące się do edukacji wyraźnie preferują kształcenie niesegregacyjne. Tworzenie dostępnych środowisk edukacyjnych ma swoje korzenie w projektowaniu uniwersalnym. Takie projektowanie powinno opierać się na budowaniu środowiska oraz tworzeniu produktów i usług dla każdego potencjalnego odbiorcy, bez względu na jego wiek, posiadane zdolności i możliwości, pochodzenie kulturowe czy inne cechy indywidualne. Zaproponowana koncepcja projektowania uniwersalnego kładzie ogromny nacisk zarówno na różnorodność, jak i włączanie. W artykule na podstawie analizy najnowszej literatury zaprezentowano zasady i praktyczne ich zastosowanie w projektowaniu uniwersalnym w edukacji, czyli uczenie się dostępne dla wszystkich, w tym dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w szczególności: zróżnicowanie środków prezentacji wiedzy przez nauczyciela, zróżnicowanie form ekspresji wiedzy przez ucznia, zróżnicowanie sposobów zaangażowania ucznia i nauczyciela. Wynikiem postępu jest możliwość edukacji niesegregacyjnej, ogólnodostępnej. Nie można jej jednak realizować tylko za pomocą zmian w przepisach – u podstaw powinna być wspólnym zadaniem pedagogiki ogólnej i specjalnej.

Modern-day international declarations regarding education clearly prefer non-segregated schooling. Creating accessible learning environments has roots in universal design. Universal design should be based on building environments and creating products and services for all potential recipients regardless of their age, skills and abilities, cultural background or other individual characteristics. The concept of universal design puts a great emphasis both on diversity and on inclusion. Based on the analysis of the latest literature, the authors present the principles of universal design and their practical application in universal design for learning, that is, accessible education for all, including students with special educational needs; in particular: diversifying the means teachers use to present knowledge, diversifying the ways students express their knowledge, and diversifying the ways students and teachers engage. Progress makes it possible to provide non-segregated, mainstream education. It cannot be provided only through changes in the regulations, though - it should be a task shared by general and special education.