Kształtowanie odporności na zacieranie adhezyjne z wykorzystaniem wybranych modeli

Zacieranie należy do tribologicznych procesów niszczących, które są niedopuszczalne. W pracy przeanalizowano wybrane modele zacierania adhezyjnego (Kosteckiego, Bloka i kinetyczny) w aspekcie sformułowania na ich podstawie przesłanek dotyczących kształtowania odporności na ten rodzaj uszkodzenia. Stwierdzono, że na podstawie modelu Kosteckiego można zdefiniować odporność na zacieranie (zimne i gorące). Model Bloka dotyczy zacierania gorącego i stwarza takie przesłanki projektowania skojarzeń, aby bilansowało się w nich ciepło generowane z ciepłem dyssypowanym. Zacieranie traktowane jest najczęściej jako zachodzące nagle, co utrudnia określenie postulatów dotyczących przeciwdziałania. W modelu kinetycznym założono, że do zacierania nie dochodzi nagle, ale w kilku etapach, co umożliwia sformułowanie takich postulatów. Wychodząc z tego założenia, przeanalizowano efektywność przeciwzatarciową obróbek: zwiększających pojemność olejową powierzchni i spełniających postulat przerywania styku tarciowego, wytwarzających warstwę wierzchnią o dodatnim gradiencie wytrzymałości na ścinanie oraz kształtujących twardość warstwy wierzchniej (bez zmiany składu chemicznego).

Seizing is a tribological destructive process that is inadmissible. This work analyses selected adhesive seizing models (of Kostecki, Blok and kinetic) in the aspect of formulating the premises concerning the forming on their base the resistance to this kind of damage. It was found that, based on Kostecki’s model, the resistance to (cold and hot) seizing can be defined. Blok’s model refers to hot seizing and creates premises for planning associations causing the balance of generated and dissipated heat. Seizing is usually treated as occurring suddenly, which makes determining the demands concerning the counteraction difficult. In case of the kinetic model, it was assumed that seizing is not sudden but occurring in stages, enabling the determination of such demands. Based on this assumption, the anti-seizing effectiveness of machining was analysed: increasing the oil surface capacity and meeting the demand of stopping the frictional contact, producing a surface layer of a positive resistance gradient to cutting, and forming the hardness of the surface layer (without the change of the chemical composition).