Impossible attempt versus voluntary withdrawal or prevention of perpetration: comments on the Supreme Court resolution of 19 January 2017 (I KZP 16/16)

Usiłowanie nieudolne, jako szczególna forma stadialna popełnienia przestępstwa, przy której sprawca nie zdaje sobie sprawy, że dokonanie jest ex ante niemożliwe z uwagi na brak przedmiotu lub brak środka nadającego się do popełnienia przestępstwa, stanowi źródło wielu – jak dotąd nierozwiązanych – dogmatycznych dylematów, z uzasadnieniem jego karalności na czele. Jednym z takich właśnie zagadnień jest dopuszczalność stosowania instytucji czynnego żalu wobec zachowania, które nawet gdyby sprawca go nie zaniechał, i tak nigdy nie sprowadziłoby niebezpieczeństwa dla dobra prawnego. Kwestia ta po raz kolejny pojawiła się w związku z ostatnią uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 19.01.2017 r., w której Sąd analizował kryteria udolności usiłowania oraz dobrowolności odstąpienia. Autorka stara się wykazać, że po pierwsze nie ma żadnych przeszkód, by sprawca, który w swoim wyobrażeniu dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego, mógł korzystać z takich samych przywilejów w zakresie odpowiedzialności karnej, co sprawca usiłowania udolnego (zwykłego), choć stosowanie przepisu art. 15 k.k. możliwie jest jedynie na zasadzie analogii. Po drugie, celem artykułu jest przybliżenie konstrukcji usiłowania chybionego, która pozwala na efektywniejsze i teoretycznie poprawniejsze rozwiązanie zarysowanych problemów.

Impossible attempt, as a special form of inchoate offences, where the offender fails to realise that the attempt could under no circumstances lead to the completion of the offence due to the nature of its object or the means by which it was to be committed, is a source of many unsolved dogmatic dilemmas, with the justification of its criminalization in the first place. One of such issue is the admissibility of applying the institution of “active regret” to behavior which, even if the perpetrator did not prevent its completion would never cause any danger to the legal good. This issue has once again appeared in connection with the last Supreme Court’s resolution of 19 January 2017, in which the Court analysed the criteria of the impossible attempt and the voluntariness of withdrawal. The author attempts to prove that, firstly, there are no reasons preventing one from treating an offender, who in his or her vision voluntarily gives up further execution of an offence or prevents its completion as the offender of effective (ordinary) attempt, although the application of Article 15 of the Criminal Code is possible only by analogy. Secondly, the objective of the paper is to explain in more detail the institution of failed attempt, which allows the outlined problems to be solved more effectively and in a more theoretically correct way.